Bệnh trĩ ngoại là gì?
Bệnh trĩ ngoại là một dạng thường gặp của bệnh trĩ. Bệnh thể hiện cho tình trạng căng giãn tĩnh mạch quá mức dẫn đến sưng phồng và hình thành búi trĩ dưới da xung quanh hậu môn. Đối với trĩ ngoại, bề mặt của búi trĩ được xác định là những nếp gấp viền tồn tại xung quanh hậu môn.
Khác với trĩ nội, búi trĩ ngoại nằm ngoài ống hậu môn, dễ gia tăng kích thước và gây đau nhiều, đặc biệt là khi ngồi và khi đi vệ sinh. Trong khi đó trĩ nội nằm trong ống hậu môn, ít gây đau nhưng khiến bệnh nhân thường xuyên chảy máu khi đi đại tiện.
Thông thường mức độ nghiêm trọng của bệnh trĩ ngoại được xác định bằng cách kiểm tra kích thước của búi trĩ.
Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết
Những người bị trĩ ngoại sẽ thường xuyên nhận thấy một số triệu chứng khó chịu sau:
- Khối thịt thừa ở cửa hậu môn: Do nằm ngoài ống hậu môn nên bệnh nhân có thể dễ dàng quan sát thấy cửa hậu môn xuất hiện khối thịt thừa. Ngoài ra người bệnh cũng có thể sờ và cảm nhận sự bất thường ở hậu môn.
- Đau rát hậu môn: Đau rát hậu môn là triệu chứng thường gặp ở những bệnh nhân mắc bệnh trĩ ngoại. Nguyên nhân là do búi trĩ nằm ngoài hậu môn làm tăng mức độ cọ sát khi ngồi. Từ đó làm tăng mức độ đau rát, đặc biệt là khi ngồi lâu hoặc đi đại tiện.
- Ẩm ướt: Càng tăng kích thước búi trĩ càng có xu hướng tiết dịch và làm ẩm ướt ở hậu môn. Điều này khiến búi trĩ có mùi hôi và dễ bị viêm nhiễm.
- Ngứa ngáy khu vực trực tràng hoặc xung quanh hậu: Tình trạng tăng tiết dịch nhầy ở búi trĩ khiến bệnh nhân thường xuyên có cảm giác khó chịu và ngứa ngáy ở khu vực trực tràng hoặc/ và xung quanh hậu.
- Đại tiện ra máu: Khác với trĩ nội, trĩ ngoại ít bị chảy máu khi đi đại tiện. Triệu chứng này chỉ xảy ra khi búi trĩ ngoại gia tăng kích thước và tăng mức độ nghiêm trọng. Đối với trĩ ngoại, bệnh nhân có thể nhìn thấy một lượng máu nhỏ dính vào phân hoặc dính vào giấy vệ sinh.
Bệnh trĩ ngoại gây đau rát, sưng tấy, ngứa ngáy và tiết dịch làm ẩm ướt hậu môn
Bệnh trĩ ngoại xảy ra do đâu?
Rặn nhiều lần khi đi tiêu là nguyên nhân gây bệnh trĩ ngoại thường gặp. Nguyên nhân là do rặn nhiều làm tăng áp lực lên tĩnh mạch, cản trở quá trình lưu thông máu. Từ đó gây căng thẳng, tích tụ máu, các tĩnh mạch ở rìa hậu môn căng giãn quá mức, cuối cùng hình thành búi trĩ.
Rặn nhiều khi đi tiêu thường xảy ra ở những bệnh nhân bị tiêu chảy hoặc táo bón nghiêm trọng. Vì thế để phòng ngừa trĩ ngoại, bệnh nhân cần giải quyết căn nguyên càng sớm càng tốt.
Ngoài ra bệnh trĩ ngoại cũng có thể xảy ra do một số nguyên nhân cơ bản sau:
- Ngồi lâu, ít vận động: Những người có công việc hoặc thói quen ngồi lâu một chỗ, đứng nhiều, ít đi lại, ít vận động và thường xuyên mang vác vật nặng sẽ có nguy cơ mắc bệnh trĩ cao. Bởi đây đều là những hoạt động làm tăng áp lực lên tĩnh mạch, ứ huyết do cản trở quá trình lưu thông máu. Đồng thời khiến búi trĩ ngoại nhanh chóng hình thành và gia tăng kích thước.
- Chế độ ăn uống thiếu chất xơ: Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh, không đảm bảo tiêu thụ đủ lượng chất xơ cần thiết sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh táo bón, phân khô cứng và khó đi đại tiện. Trong khi đó rặn nhiều do táo bón kéo dài chính là nguyên nhân gây căng giãn tĩnh mạch và hình thành búi trĩ.
(Xem thêm: Thực phẩm tăng sức đề kháng)
- Thói quen xấu: Nguy cơ mắc bệnh trĩ ngoại thường tăng cao ở những bệnh nhân có thói quen đi đại tiện lâu, ngồi xổm, quan hệ bằng đường hậu môn, căng thẳng khi đi đại tiện…
- Bệnh lý: Trong Đông y, một số bệnh lý về đường hô hấp (giãn phế quản, hen phế quản, viêm phế quản…) và các bệnh về đường tiêu hóa có thể gây suy nhược, khí yếu. Từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ nói chung và bệnh trĩ ngoại nói riêng.
- Phụ nữ mang thai và sau sinh: Nguy cơ mắc bệnh trĩ ở phụ nữ mang thai và sau sinh thường cao hơn so với thông thường. Nguyên nhân là do nhóm đối tượng này thường có sức khỏe suy yếu, dễ bị táo bón, hệ thống tĩnh mạch làm việc kém hiệu quả. Ngoài ra thai lớn gây chèn ép và cản trở quá trình lưu thông máu khiến tĩnh mạch chủ dưới thiếu máu cho quá trình hoạt động. Đối với phụ nữ sau sinh, rặn nhiều khi sinh làm tăng áp lực lên tĩnh mạch và cơ vòng hậu môn. Từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ ở nữ giới.
Biện pháp chẩn đoán bệnh trĩ ngoại
Thông thường bệnh trĩ ngoại sẽ được chẩn đoán bằng cách kiểm tra tổn thương thực thể và xác định các triệu chứng đi kèm. Ngoài ra để chẩn đoán xác định và phân biệt trĩ ngoại với một số loại trĩ khác (trĩ nội, trĩ hỗn hợp, trĩ huyết khối) bệnh nhân sẽ được yêu cầu thực hiện thêm một số kỹ thuật sau:
- Khám trực tràng kỹ thuật số: Khám trực tràng kỹ thuật số cho phép bác sĩ kiểm tra trương lực cơ, u cục và mức độ nghiêm trọng của cơn đau. Đồng thời giúp phân biệt trĩ ngoại với một số vấn đề về hậu môn – trực tràng khác. Để thực hiện kỹ thuật này, bác chuyên khoa sẽ mang gân tay và sử dụng một ít gel bôi trơn. Sau đó đưa một ngón tay vào sâu bên trong trực tràng để kiểm tra.
- Nội soi ống hậu môn: Một ống nhựa mềm và nhỏ, trên đầu có gắn camera sẽ được đưa vào hậu môn. Điều này giúp bác sĩ kiểm tra bên ngoài và bên trong ống hậu môn. Từ đó có kết quả chẩn đoán chính xác nhất.
- Kiểm tra đại tràng: Trong quá trình chẩn đoán bệnh trĩ ngoại, bác sĩ có thể nội soi kiểm tra đại tràng để chẩn đoán xác định và có hướng điều trị thích hợp.
- Nội soi ruột kết: Nội soi ruột kết được thực hiện với mục kích kiểm tra các dạng của bệnh trĩ và những vấn đề liên quan. Đồng thời đánh giá chính xác mức độ nghiêm trọng của bệnh. Bởi trong một số trường hợp, bệnh trĩ ngoại có thể xuất hiện đồng thời với trĩ nội hoặc nhiều bệnh lý khác. Khi nội soi đại tràng, bác sĩ chuyên khoa sẽ sử dụng một ống nhỏ, dài và mềm, đưa sâu vào trong thông qua đường hậu môn để kiểm tra toàn bộ ruột già của bạn.
- Sinh thiết: Sinh thiết thường được thực hiện trong thời gian nội soi đại tràng. Thông thường kỹ thuật này chỉ được chỉ định cho những bệnh nhân bị trĩ ngoại có kèm theo một số triệu chứng nghiêm trọng. Khi sinh thiết, bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô nhỏ và xét nghiệm bệnh phẩm trong phòng thí nghiệm. Điều này giúp tìm kiếm những bất thường và ra hướng điều trị thích hợp.
Phương pháp điều trị bệnh trĩ theo chuyên gia khuyến cáo
So với trĩ nội, trĩ ngoại thường dễ điều trị và kiểm soát hơn. Thông thường tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng của từng trường hợp cụ thể, bệnh nhân sẽ được yêu cầu điều trị với những phương pháp sau:
1. Sử dụng thuốc Tây y chữa trĩ ngoại
Để điều trị trĩ ngoại và kiểm soát các triệu chứng của bệnh, bác sĩ chuyên khoa có thể kê cho bạn đơn thuốc chứa một trong những loại thuốc điều trị sau:
Thuốc bôi trĩ
Thuốc bôi trĩ được chỉ định cho hầu hết những trường hợp mắc bệnh trĩ ngoại. Loại thuốc này có tác dụng làm co búi trĩ, kháng viêm, chống nhiễm khuẩn. Đồng thời cải thiện triệu chứng đau rát và ngứa ngáy cho bệnh nhân.
Ngoài ra những loại thuốc bôi trĩ còn chứa các hoạt chất có khả năng làm giảm tiết dịch và chảy máu hậu môn. Những loại thuốc bôi thường được sử dụng gồm Proctolog, Rectostop, Titanoreine, Hydrocortison, Cotripro… Thuốc bôi trĩ được chỉ định với mục đích làm co búi trĩ ngoại và kiểm soát triệu chứng
Thuốc giảm đau
Những loại thuốc giảm đau không kê đơn (dạng viên uống) có thể được sử dụng trong thời gian điều trị bệnh trĩ. Điển hình như Acetaminophen, Ibuprofen. Loại thuốc này có tác dụng giảm cảm giác khó chịu và đau trĩ ở mức độ từ nhẹ đến trung bình, phù hợp cho những bệnh nhân bị đau do trĩ nhưng không có đáp ứng tốt với thuốc bôi.
Thuốc đặt hậu môn
Đối với những trường hợp không có đáp ứng tốt với kem bôi trĩ hoặc bị trĩ do táo bón, bệnh nhân nhân có thể được yêu cầu sử dụng các loại thuốc đặt hậu môn để cải thiện tình trạng. Những hoạt chất trong loại thuốc này có tác dụng làm mềm phân, hạn chế táo bón. Bên cạnh đó thuốc đặt hậu môn còn có tác dụng cải thiện các triệu chứng của bệnh trĩ, điển hình như tình trạng ngứa ngáy hậu môn và tiết dịch do bệnh trĩ ngoại.
Thuốc chứa rutin
Một số loại thuốc uống chứa rutin được chỉ định với mục đích làm bền thành mạch, hạn chế đại tiện ra máu. Từ đó phòng ngừa tình trạng thiếu máu do trĩ.
2. Biện pháp chăm sóc tại nhà
Trong thời gian sử dụng thuốc người bệnh cần áp dụng thêm một số biện pháp tại nhà để kiểm soát triệu chứng và đẩy nhanh quá trình phục hồi bệnh. Cụ thể:
Tắm và ngâm hậu môn trong nước ấm
Triệu chứng đau rát, ngứa ngáy và tiết dịch ở hậu môn có thể nhanh chóng thuyên giảm khi người bệnh tắm và ngâm hậu môn trong nước ấm. Bởi nhiệt độ cao từ phương pháp này có thể giúp thư giãn và ổn định hoạt động của hệ thống tĩnh mạch, đồng thời làm dịu cảm giác đau.
Các chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân bị trĩ ngoại nên tắm và ngâm hậu môn trong nước ấm từ 2 – 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 15 phút. Sau khi ngâm nước ấm, hậu môn cần được nhẹ nhàng lau khô bằng khăn bông mềm.
Chườm lạnh
Chườm lạnh búi trĩ có tác dụng làm tê tĩnh mạch, cải thiện tình trạng tiết dịch và đau rát ở hậu môn. Ngoài ra nhiệt độ thấp từ biện pháp này còn có tác dụng cải thiện triệu chứng sưng tấy và viêm ở búi trĩ. Vì thế để cải thiện tình trạng, người bệnh có thể sử dụng túi đá chườm lên vùng hậu môn từ 2 – 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 10 phút.
Giữ gìn vệ sinh hậu môn
Để hạn chế tiết dịch và phòng ngừa viêm nhiễm ở hậu môn, người bệnh nên thường xuyên vệ sinh và giữ gìn hậu môn sạch sẽ. Tốt nhất bạn nên dùng dung dịch vệ sinh dịu nhẹ và nước ấm để làm sạch hậu môn. Sau đó sử dụng khăn bông mềm lau khô và mặc quần lót sạch.
Bệnh nhân nên vệ sinh hậu môn và thay quần lót 2 – 3 lần mỗi ngày hoặc mỗi khi tiết dịch nhiều. Ngoài ra nên sử dụng quần lót được làm từ vải cotton, có khả năng thấm hút tốt, vừa vặn và thông thoáng.
Điều chỉnh thói quen đi đại tiện
Người bệnh cần điều chỉ thói quen đi đại tiện như sau:
Không rặn nhiều khi đi đại tiện
Không đại tiện quá lâu (nên đại tiện trong 10 phút)
Tập thói quen đi đại tiện mỗi ngày và đi trong một khung giờ nhất định để hạn chế táo bón và trĩ tiến triển
Nếu không thể đi đại tiện, bạn nên thử lại vào lần sau.
Điều chỉnh thói quen ăn uống
Người bệnh nên uống nhiều nước, tăng cường bổ sung thực phẩm giàu chất xơ (rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc…) để làm mềm phân, chống táo bón và ngăn ngừa bệnh trĩ tiến triển.
3. Điều trị trĩ ngoại bằng phương pháp phẫu thuật
Phẫu thuật điều trị trĩ ngoại được chỉ định cho những trường hợp sau:
Búi trĩ ngoại có kích thước lớn, sưng tấy, đau rát và chảy nhiều máu
Thất bại khi điều trị bệnh trĩ bằng phương pháp nội khoa.
Thông thường trước khi chỉ định phẫu thuật, người bệnh sẽ được kiểm tra tình trạng sức khỏe, tổn thương thực thể, kích thước búi trĩ và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng đi kèm. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, những phương pháp phẫu thuật dưới đây sẽ được chỉ định:
Thắt động mạch trĩ
Thắt động mạch trĩ được chỉ định cho những bệnh nhân có búi trĩ lớn, đau nhức và không kiểm soát được bằng thuốc. Phương pháp này có tác dụng ngăn chặn nguồn máu nuôi dưỡng búi trĩ. Từ đó giúp búi trĩ co lại, hoại tử và rụng đi.
Trước khi thắt động mạch trĩ, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra và xác định các mạch máu đưa máu nuôi dưỡng búi trĩ thông qua hình ảnh siêu âm. Sau đó sử dụng dây cao su hoặc một số dụng cụ hỗ trợ khác để khâu thắt búi trĩ. Điều này giúp ngăn chặn nguồn máu lưu thông đến búi trĩ, khiến búi trĩ teo dần và rụng đi.
Tiêm xơ búi trĩ
Tiêm xơ búi trĩ là phương pháp loại bỏ búi trĩ bằng thuốc hỗ trợ. Khi áp dụng phương pháp điều trị này, người bệnh sẽ được sát trùng và tiêm trực tiếp vào búi trĩ một loại thuốc có tác dụng hoại tử hoặc xơ hoá búi trĩ.
Sau một thời gian búi trĩ sẽ co lại và bị xơ hóa. Điều này khiến búi trĩ không được tiếp tục nuôi dưỡng từ dòng máu bên ngoài, cuối cùng bị loại bỏ.
Phương pháp HCPT
HCPT được áp dụng phổ biến cho những bệnh nhân mắc bệnh trĩ ngoại. Đây là một phương pháp cắt trĩ bằng sóng cao tần. Phương pháp này có tác dụng ức chế hoạt động của mạch máu và những tế bào thông qua sự sinh nhiệt đông. Từ đó giúp cản trở quá trình nuôi dưỡng búi trĩ, khiến búi trĩ suy yếu và được cắt bỏ dễ dàng.
Phương pháp HCPT được thực hiện với những bước cơ bản sau:
Sử dụng dụng cụ hỗ trợ để mở rộng lỗ hậu môn (khoảng 4cm)
Dùng nhiệt lạnh làm đông thành huyết mạch, đồng thời cố định và thắt chặt vị trí cắt
Cắt búi trĩ bằng dao điện
Phương pháp HCPT thường được thực hiện trong thời gian ngắn, không chảy máu, ít gây đau và mau phục hồi. Ngoài ra phương này này còn an toàn và có nguy cơ tái phát thấp.
Phẫu thuật gây mê điều trị trĩ ngoại
Phẫu thuật gây mê điều trị trĩ ngoại ít được chỉ định. Tuy nhiên đối với những trường hợp nặng, búi trĩ quá to, có khả năng hoặc đã gây biến chứng, bệnh nhân có thể được yêu cầu chữa bệnh bằng phương pháp điều trị này.
Trước khi điều trị bệnh trĩ ngoại bằng phẫu thuật gây mê, người bệnh sẽ được kiểm tra sức khỏe tổng thể. Đồng thời kiểm soát những bệnh lý làm tăng nguy cơ phát sinh biến chứng trong phẫu thuật để đảm bảo an toàn.
Các bước phẫu thuật gây mê điều trị trĩ ngoại gồm:
Tiêm thuốc gây tê cục bộ từ thắt lưng hoặc gây mê toàn thân
Bác sĩ sử dụng dao mổ và một số dụng cụ hỗ trợ khác để loại bỏ búi trĩ.
Thông thường sau phẫu thuật gây mê, bệnh nhân sẽ được nằm viện theo dõi trong vài ngày. Đồng thời nghỉ ngơi và áp dụng chế độ ăn uống phù hợp. Điều này giúp đẩy nhanh quá trình phục hồi, hạn chế biến chứng và kịp thời xử lý khi có vấn đề xảy ra.
Một số biến chứng có thể gặp khi phẫu thuật:
Hẹp hậu môn
Chảy nhiều máu
Tăng nguy cơ nhiễm trùng
Rối loạn chức năng hậu môn.
Nguồn: BenhTri.net
